سیستم تنفسی یکی از اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین ارگان‌های بدن به حساب می‌آید که در معرض بیشترین خطرات و آسیب‌های مختلف در محیط‌های کاری قرار داد. در محیط‌های کاری مختلف با توجه به استفاده از مواد شیمیایی و وجود آلاینده‌ها این امکان وجود دارد که در طول زمان سیستم تنفسی افراد با آسیب جدی مواجه شده و سلامت آن را با خطر مواجه کند. به همین دلیل حفاظت از سیستم تنفسی در محیط‌های کاری مختلف از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یکی از بهترین و مؤثرترین راه‌های حفاظت از سیستم تنفسی بدن استفاده از ماسک‌های تنفسی مناسب با توجه به شرایط کاری و نوع آلاینده‌های موجود است. این ماسک‌ها می‌توانند با جلوگیری از ورود آلاینده‌ها و مواد مضر به داخل سیستم تنفسی احتمال وارد شدن آسیب جدی را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. در مقاله راهنمای خرید ماسک تنفسی با نکات کلی که هنگام انتخاب این ماسک‌ها باید بدانید، آشنا خواهید شد.
ماسک تنفسی چیست؟
ماسک تنفسی یک نوع وسیله پوشیدنی به حساب می‌آید که برای محافظت از افراد در برابر استنشاق مواد آلاینده و خطرناک مانند گرد و غبار، دود و بخارات، گازهای خطرناک، میکروارگانیسم‌های موجود در هوا، سموم شیمیایی و سایر آلایند‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از ماسک تنفسی مناسب می‌تواند به میزان قابل توجهی از ابتلای افراد به بیماری‌های شغلی و تنفسی جلوگیری کند.
به منظور حفاظت از ریه‌ها به عنوان یکی از حیاتی‌ترین ارگان‌های بدن در برابر ذرات و آلاینده‌های مختلف موجود در هوا و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های تنفسی و عفونی مانند آنفلوانزا و غیره می‌توان از ماسک تنفسی استفاده کرد. در واقع ماسک‌های تنفسی یک نوع وسیله حفاظت فردی (PPD) هستند که برای جلوگیری از ورود مواد آلاینده موجود در هوا به سیستم تنفسی انسان طراحی شده‌اند که در انواع مختلف با ویژگی‌های متفاوت در دسترس هستند.
انواع ماسک تنفسی کدام است؟
ماسک‌های تنفسی به منظور محافظت از دستگاه تنفسی انسان در مدل‌های متنوعی تولید می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. به همین دلیل از ماسک‌های تنفسی می‌توان در حوزه‌های مختلفی استفاده کرد. طراحی ماسک‌ها یکی از ویژگی‌های است که در انتخاب و خرید ماسک مناسب مؤثر بوده و تعیین می‌کند كه ماسک برای استفاده در چه مشاغلی مناسب است. در ادامه با مهم‌ترین انواع ماسک‌های تنفسی، ویژگی‌ها و کاربردهای آن آشنا می‌شویم.
1- ماسک تنفسی تمام صورت
یکی از انواع ماسک به نام ماسک تنفسی تمام صورت شناخته می‌شود که نام دیگر آن ماسک شیمیایی است. این ماسک‌ها در زمان استفاده از مواد شیمیایی و به منظور محافظت از سیستم تنفسی در برابر این مواد مورد استفاده قرار می‌گیرند. همان طور که از نام این ماسک می‌توان حدس زد، به نحوی طراحی شده است که می‌تواند از تمام اعضای صورت محافظت کرده تا مواد آلاینده از هیچ طریقی امکان ورود به دستگاه تنفسی را نداشته باشند. معمولا از این نوع ماسک تنفسی در عملیات سم‌پاشی و در محیط‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود که به همین دلیل به عنوان ماسک مخصوص سم‌پاشی یا ماسک فیلتردار آزمایشگاهی نیز شناخته می‌شوند.
2- ماسک تنفسی نیم صورت
ماسک‌های نیم صورت در واقع همان ماسک‌های تنفسی فیلتردار هستند که می‌توانند نیمی از صورت را بپوشانند. پوشش این نوع ماسک‌ها بر روی صورت شامل قسمت دهان و بینی می‌شود و سایر قسمت‌های صورت آزاد هستند. از این نوع ماسک تنفسی معمولا در مشاغلی استفاده می‌شود که کارگران در آن با مواد حساس که باعث ایجاد حساسیت برای چشم‌ها و گوش‌ها شوند سر و کار ندارند. ماسک تنفسی نیم صورت نیز در انواع مختلفی تولید می‌شود که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را داشته و برای استفاده در شرایط و مشاغلی مشخصی مناسب هستند.
3- ماسک تنفسی فیلتردار
ماسک‌های تنفسی فیلتردار یکی از پرکاربردترین انواع ماسک تنفسی هستند که در قسمت پایین یا در کناره‌ها از یک یا دو فیلتر پیشرفته بهره می‌برند که توانایی تصفیه هوا و جذب مواد آلاینده و جلوگیری از ورود آن‌ها به منطقه تنفسی افراد را دارند. این نوع از ماسک‌ها در مدل‌های مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که هر کدام از ویژگی‌های متفاوتی برخوردار هستند. در واقع افرادی که قصد دارند برای شغل خود از این نوع ماسک‌ها استفاده کنند، باید به نوع شغل و همچنین نوع آلاینده‌ای که با آن در تماس هستند توجه کرده و بر این اساس ماسک فیلتردار مناسب را خریداری کنند.
4- ماسک فیلتردار N99
ماسک‌های فیلتردار N99 را می‌توان یکی از شناخته‌شده‌ترین و در عین حال پرکاربردترین نوع ماسک فیلتردار دانست که می‌توانند 99 درصد از مواد آلاینده موجود در هوای محیط را جذب کرده و هوا را برای کاربر تصفیه کنند. به همین دلیل این نوع ماسک‌ها برای افرادی که در مشاغل با حد بالای تماس با مواد آلاینده مختلف در حال کار هستند، بهترین گزینه به حساب می‌آیند. ماسک‌های فیلتردار N99 برای افرادی که در محیط‌های درمانی فعالیت می‌کنند و در معرض تماس با میکروارگانیسم‌های مختلف هستند نیز بهترین گزینه هستند و می‌توانند مانع ورود این میکروارگانیسم‌ها به محدوده تنفسی شاغلین شوند.
کدام مشاغل به ماسک نیاز دارند؟
از مهم‌ترین و رایج‌ترین مشاغلی که کارکنان در زمان کار باید از ماسک تنفسی استفاده کنند می‌توان به کارکنان در محیط‌های صنعتی مختلف اشاره کرد. کارگران صنایع مختلف به منظور کاهش تأثیر گرد و غبار چوب، سیمان و همچنین آلاینده‌های ناشی از مواد شیمیایی می‌توانند از انواع ماسک تنفسی متناسب با نوع کار و نوع آلاینده‌های موجود در محیط استفاده کنند.
یکی دیگر از مشاغلی که کارکنان آن در زمان کار ملزم به استفاده از ماسک تنفسی هستند، کارکنان محیط‌های پزشکی و درمان محسوب می‌شوند. این افراد در محیط کار خود با انواع میکروارگانیسم‌ها و مواد آلوده در تماس هستند که به همین دلیل باید از ماسک‌های تنفسی مناسب در زمان کار استفاده کنند.
به طور کلی همه مشاغلی که افراد در آن با انواع مواد آلاینده موجود در هوا مانند مواد شیمیایی، سمی، میکروارگانیسم و غیره در تماس هستند، باید از ماسک تنفسی مناسب به منظور جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به سیستم تنفسی استفاده کنند. به طور کلی اگر بخواهیم یک لیست کلی از مشاغلی که به ماسک نیاز دارند ارائه دهیم، موارد زیر قابل ذکر هستند:
- کارگران ساختمانی
- کارگران در کارخانه‌ها
- کارگران معدن
- پزشکان و افراد شاغل در آزمایشگاه‌ها
- آتش‌نشان‌ها
در خرید ماسک تنفسی به چه نکاتی توجه کنیم
انتخاب ماسک تنفسی مناسب یکی از فرایندهایی است که باید با دقت انجام شود تا ماسک انتخاب شده برای افراد بتواند بهترین محافظت را از سیستم تنفسی داشته باشد و از ابتلای افراد به بیماری‌ها و آسیب‌های مختلف پیشگیری کند. از جمله مهم‌ترین نکاتی که در زمان خرید و انتخاب ماسک تنفسی مناسب باید مورد توجه قرار بگیرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1- توجه به اطلاعات روی برچسب ماسک
اولین موردی که در خصوص انتخاب ماسک تنفسی مناسب باید به آن توجه کرد بررسی برچسب حک شده بر روی ماسک است. بر روی این برچسب‌ها اطلاعاتی درج می‌شود که به عنوان یک راهنما کاربرد داشته و نشان می‌دهد که ماسک مربوطه برای استفاده در چه شرایط و مشاغلی مناسب است. پس در هنگام انتخاب و خرید ماسک تنفسی ابتدا برچسب درج شده بر روی ماسک و اطلاعات موجود در آن را به دقت مورد بررسی قرار دهید و بر اساس این اطلاعات و در صورت مناسب بودن برای شغل مورد نظر آن را انتخاب کرده و خریداری کنید.
2- سطح حفاظت مورد نیاز
این فاکتور در انتخاب ماسک تنفسی مناسب بر اساس نوع شغل و نوع آلاینده‌ها و میزان حفاظتی که لازم است تعیین می‌شود. در واقع با در نظر گرفتن نوع شغل و آلاینده‌هایی که کارکنان در هنگام کار کردن با آن مواجهه دارند باید نوع ماسک و سطح حفاظتی آن که به شکل تمام صورت باشد یا نیم صورت انتخاب شده و بر این اساس ماسک مناسب خریداری شود.
3- قابلیت استفاده مجدد
برخی ماسک‌ها مانند ماسک‌ها جراحی قابلیت استفاده مجدد نداشته و پس از چند ساعت استفاده ویژگی محافظتی خود را از دست می‌دهند که به همین دلیل برای استفاده در مشاغل پزشکی مناسب هستند. در برخی مشاغل که با آلاینده‌های شیمیایی و خطرناک در تماس هستند نمی‌توان از ماسک یکبار مصرف استفاده کرد و معمولا ماسک‌های فیلتردار که قابلیت تعویض فیلتر داشته باشند گزینه مناسبی محسوب می‌شوند. بنابراین نوع شغل و نوع آلاینده‌ها تعیین می‌کند که ماسک یکبار مصرف بوده یا قابلیت استفاده مجدد داشته باشد.
4- راحتی ماسک
یکی از مهم‌ترین فاکتورها که در زمان خرید ماسک باید مورد توجه قرار بگیرد میزان راحتی آن است. در بسیاری از مشاغل کارکنان مجبور هستند برای مدت زمان طولانی در طول روز ماسک استفاده کنند به همین دلیل ماسک باید کاملا با مورفولوژی شخص سازگار بوده و راحت باشد. در غیر این صورت ماسک باعث می‌شود که تمرکز کارکنان در هنگام کار کاهش پیدا کرده و در معرض آسیب‌ها و مخاطرات مختلف قرار بگیرند.
جمع‌بندی
ماسک تنفسی یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین وسایل حفاظت فردی به حساب می‌آید که در مشاغل و صنایع مختلف بر حسب نوع شغل و نوع آلاینده‌هایی که کارکنان با آن مواجهه دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماسک‌ها در انواع مختلفی طراحی شده‌اند که هر کدام از ویژگی‌های خاص برخوردار بوده و بر این اساس برای استفاده در مشاغل مختلف و حذف آلاینده‌های متفاوت مناسب هستند. این ماسک‌ها می‌توانند از وارد شدن مواد آلاینده مختلف موجود در هوا به ناحیه تنفسی و ورود آن به ریه‌ها جلوگیری کنند که باعث می‌شود احتمال وارد شدن آسیب به ریه‌ها در افراد شاغل به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. همین امر باعث می‌شود که انتخاب ماسک تنفسی مناسب بر اساس نوع شغل و مواد آلاینده یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین اقدامات برای تأمین سلامتی شاغلین در مشاغل مختلف باشد.
