کفش ایمنی استاندارد باید دارای علائم تخصصی باشد. هر علائمی روی کفش بیانگر ویژگی خاصی است. این علائم به نوعی راهنمای شما در خرید پوتین و کفش ایمنی هستند که به طور مستقیم با الزامات شغلی شما در ارتباط هستند. برای اینکه دست به خرید کفش ایمنی متناسب با شغل خود بزنید باید در ابتدا نیازهای شغلی خود در حیطه ایمنی را بشناسید. آیا به کفش هایی نسوز احتیاج دارید و یا باید از خود در بربر خطر برق گرفتگی محافظت کنید؟ شاید هم در محیطی آزمایشگاهی فعالیت دارید که احتمال ریختن محلول های شیمیایی روی پای شما وجود دارد بنابراین به دنبال کفش های ایمنی با خاصیت ضد خورندگی هستید. ویژگی‌های مختلف در کفش های ایمنی در قالب این علائم تخصصی تعریف می‌شوند. بنابراین برای اینکه با علایم تخصصی کفش ایمنی و مفهوم آنها آشنا شوید، در ادامه با ایمن کلاسیک همراه باشید.
کفش ایمنی چیست؟
کفش ایمنی نوعی کفش کار است که برای محافظت از پای کارگران و مهندسان و… در برابر خطرات احتمالی طراحی شده است. این کفش‌ها معمولاً دارای سرپنجه فولادی هستند که به محافظت از انگشتان پا در برابر له شدن یا آسیب دیدگی کمک می‌کند. کفش و پوتین ایمنی همچنین می‌تواند از پا در برابر خطرات دیگر مانند اجسام تیز یا مواد شیمیایی محافظت کند. کارگرانی که زمان زیادی را در حالت ایستاده می‌گذارنند یا راه می‌روند، باید کفش ایمنی مناسب بپوشند. البته توجه به این نکته ضروری است که هر کفشی ویژگی‌های متفاوتی دارد و محصول مورد نظر باید با توجه به شرایط محیط و نوع کار، انتخاب شود. انواع مختلفی از کفش‌های ایمنی موجود است که هر کدام برای هدف خاصی طراحی شده‌اند. برخی از رایج‌ترین انواع آن عبارتند از:
- کفش پنجه فولادی: این کفش دارای یک سرپنجه فولادی است که می‌تواند انگشتان پا را از له شدن در اثر افتادن اجسام محافظت کند.
- کفش های پنجه کامپوزیت: این کفش ها دارای یک کلاهک هستند که از مواد کامپوزیتی مانند پلاستیک یا فایبرگلاس ساخته شده است. کفش های پنجه کامپوزیت اغلب سبک تر و انعطاف پذیرتر از کفش های پنجه فولادی هستند.
- کفش مقاوم در برابر سوراخ شدن: این کفش‌ها دارای زیره‌ای مقاوم در برابر سوراخ شدن است. کفش‌های مقاوم در برابر سوراخ شدن می‌توانند از پاها در برابر آسیب‌های ناشی از اشیاء تیز مانند میخ یا پیچ محافظت کنند.
- کفش عایق برق: این کفش‌ها دارای زیره‌ای هستند که در برابر شوک الکتریکی مقاوم است. کفش‌های عایق برق یا ضد الکتریسیته می‌توانند از پاها در برابر آسیب‌های ناشی از تماس با سیم‌های برق زنده محافظت کنند. این محصول، یک انتخاب الزامی برای افراد شاغل در صنعت برق فشار قوی است.
هنگام انتخاب کفش ایمنی، مهم است که به خطرات خاصی را که کارگر در معرض آنها قرار می‌گیرد، توجه ویژه داشته باشید. همچنین باید تناسب و راحتی کفش را در نظر بگیرید. کفش‌های ایمنی باید راحت پوشیده شوند و اندازه آنها مناسب باشد. با توجه به اینکه این محصولات برای زمان‌های طولانی پوشیده می‌شوند، در نتیجه کفش باید از نوع طبی باشد که به سلامت افراد آسیب وارد نکند. در ادامه چند نکته‌ای را که باید در هنگام انتخاب به آنها توجه کنید، لیست شده‌اند:
- اطمینان حاصل کنید که کفش‌ها مناسب هستند. کفش ایمنی باید محکم باشد، اما توجه کنید که نباید اندازه آن کوچکتر از سایز پا باشد.
- محصولی را انتخاب کنید که راحت باشد. باید بتوانید با این محصول برای مدت طولانی بدون احساس درد راه بروید و بایستید.
- کفش باید از موادی ساخته شود که در برابر خطراتی که در معرض آن قرار خواهید گرفت، مقاوم باشد.
- کفش باید در شرایط خوبی باشد. زیره نباید ترک خورده یا ساییده شوند.
- محصولات ایمنی خود را زمانی که فرسوده شدند، تعویض کنید.
استاندارد EN ISO 20345 چیست؟
استاندارد EN ISO 20345 که توسط سازمان بین المللی استاندارد (ISO) تنظیم شده است، استانداردی است که حداقل الزامات کفش ایمنی را مشخص می‌کند. در کل، کفش‌هایی که دارای این استاندارد هستند، باید یک سرپنجه محافظ داشته باشند که بتواند ضربه 200 ژول را تحمل کند. با این حال، ویژگی‌ها، دسته‌بندی‌ها و نشانه‌های مختلفی در استاندارد وجود دارد تا مشخص شود که یک قطعه کفش چه سطحی از محافظت را ارائه می‌کند. کفش‌هایی که مطابق با استانداردهای EN ISO 20345 هستند، معمولاً در صنایعی استفاده می‌شوند که در معرض خطرات فیزیکی مانند فشرده‌سازی یا ضربه سنگین هستند، مشاغلی مانند انبارداری یا تدارکات.
1- علامت تخصصی SB روی کفش ایمنی
اگر علامت SB را روی کفش ایمنی مشاهده کردید بدانید کفشی که در دست دارید دارای سرپنجه فلزی است و توانایی تحمل ضربه تا سر حد فشار 200 ژول را دارا می‌باشد. بنابراین اگر در محیط کاری شما احتمال سقوط اجسام سنگین روی پای شما وجود دارد، باید دست به خرید کفش ایمنی با این علامت تخصصی بزنید.
2- علامت تخصصی S1 روی کفش ایمنی
علامت S1 روی کفش ایمنی نشان می‌دهد که این کفش علاوه بر دارا بودن سر پنجه فلزی، دارای قبلیت آنتی استاتیک است و فشار را در ناحیه پاشنه پا کنترل می‌کند. کفش‌های ایمنی با این علامت تخصصی برای استفاده در مکان‌هایی که نفت کوره، مواد روغنی و مازوت وجود دارد مناسب هستند و مقاومت بسیار خوبی از خود نشان می‌دهند.
3- علامت تخصصی S2 روی کفش ایمنی
این کفش‌های ایمنی علاوه بر دارا بودن ویژگی S1 در بربر نفوذ رطوبت و آب نیز عایق هستند و در اصطلاح تخصصی به آنها واتر پروف می‌گویند. بنابراین می‌توانید در محیط‌های کاری که احتمال نفوذ آب به درون کفش وجود دارد از آنها استفاده کنید. این نوع کفش‌ها از آسیب به پا در محیط‌های مرطوب جلوگیری می‌کند.
4- علامت تخصصی S3 روی کفش ایمنی
کفش‌هایی با این علامت ویژگی S2 را دارا می‌باشند و در کنار آن دارای یک کفی بسیار مقاوم و رویه نفوذ ناپذیر در برابر ورود اجسام تیز و برنده هستند. در واقع امکان نفوذ اجسام تیز و خراشیدگی در این کفش‌ها وجود ندارد بنابراین اگر احتمال می‌دهید که در محیط کاری شما ممکن است چنین چالشی برایتان رخ دهد باید از کفش‌های ایمنی با علامت S3 استفاده کنید.
5- علامت تخصصی S4 روی کفش ایمنی
وجود این علامت تخصصی روی کفش‌های ایمنی حاکی از این است که این کفش‌ها دارای پنجه فولادی هستند و توان تحمل فشاری برابر با 200 ژول را دارا می‌باشند. کفش با علامت S4 دارای پاشنه‌ای با قابلیت جذب فشار است و خاصیت آنتی استاتیک را نیز دارد و در برابر موادی چون نفت کوره و مازوت و مواد روغنی مقاوم می‌باشند.
6- علامت تخصصی S5 روی کفش ایمنی
این علامت روی کفش ایمنی نشان از این دارد که این کفش دارای تمام ویژگی‌های کفش ایمنی با علامت S4 بوده و در کنار این ویژگی‌ها در برابر نفوذ اجسام تیز و برنده نیز دارای مقاومت بالایی است.
7- علامت تخصصی CP روی کفش ایمنی
اگر این علامت را روی کفش ایمنی مشاهده کردید بدانید که کفش مورد نظر عایق جریان برق می‌باشد و ضد الکتریسیته است. افرادی که در حوزه‌های صنعت برق مشغول به کار هستند، باید کفش ایمنی با این علامت خریداری کنند. انواع پوتین و کفش ایمنی عایق برق را می‌توانید از فروشگاه ایمن کلاسیک خریداری کنید.
8- علامت تخصصی SD روی کفش ایمنی
کفش‌هایی که این علاوت روی آنها حک شده از پای شما و انگشتانتان در برابر حوادثی چون انفجار حفاظت کامل به عمل می‌آورند. بنابراین اگر احتمال چنین خطری در محیط کاری شما وجود دارد به بودن این علامت روی کفش دقت کنید. این کفش‌ها اغلب عایق الکتریسیته نیزهستند.
9- علامت تخصصی PU روی کفش ایمنی
این علامت تخصصی به معنای پلی اورتان است که ماده‌ای بسیار قوی و کاربردی برای تولید زیره کفش‌های ایمنی است. کفش‌های ایمنی با این علامت دارای زیره بسیار قوی می‌باشند که عایق حرارتی بوده و اصطکاک بسیار بالایی دارند. فرزین یکی از برندهای مطرح ایرانی که انواع کفش ایمنی و کفش پرسنلی را با این نوع زیره تولید می‌کند.
10- علامت تخصصی RR روی کفش ایمنی
اگر این علامت را روی کفش ایمنی دیدید بدانید که کفش مورد نظر دارای مقاومت بالا در برابر اجسام تیز و برنده است. اگر در کارگاه‌هایی با ابزارهای برنده کار می‌کنید، این نوع کفش کار، یک انتخاب عالی برای شماست.
11- علامت تخصصی TPU روی کفش ایمنی
این اصطلاح روی کفش ایمنی به معنای ترموپلاستیک است که کاربرد وسیعی در تولید زیره کفش‌های ایمنی دارد. زیره ترموپلاستیک یک زیره کاملاً شفاف و بی رنگ با خاصیت ارتجاعی بالا است که باعث انعطاف پذیری کفش می‌شود. این کفش‌های ایمنی مقاومت بالایی در برابر سائیدگی کف دارند و اصطکاک و مقاومت آنها بسیار بالاست.
علائم تخصصی کاربردی در کفش‌های ایمنی ضد لغزش
- علامت تخصصی SRA: اگر محیط کاری شما محیطی لغزنده است به وجود این علامت روی کفش ایمنی دقت کنید. این علامت نشان می‌دهد که کفش مورد نظر روی کاشی و سرامیک مرطوب با محلول آب و صابون رقیق مانند سولورید سولفت تست شده و از بابت ضد لغزش بودن آن جای نگرانی نیست.
- علامت تخصصی SRB: این علامت نیز نشان دهنده ضد لغزش بودن کفش است. در واقع وجود آن روی کفش ایمنی نشان می‌دهد کفش مورد نظر روی محلول فولاد گلیسرول تست لغزش شده است.
- علامت تخصصی SRC: اگر این علامت را روی کفش ایمنی مشاهده کردید بدانید که روی کفش ایمنی مورد نظر هر دو تست بالا انجام شده است در واقع این علامت تخصصی در بر دارنده هر دو علامت SRC و SRB است.
با این حال، استاندارد EN ISO 20345: 2022 به‌روزرسانی‌هایی را برای رتبه‌بندی‌های مقاوم در برابر لغزش ارائه کرده است. SRA اکنون به عنوان یک الزام اجباری برای کفش ایمنی در نظر گرفته می‌شود، در حالی که تست های SRB و SRC دیگر انجام نمی‌شود. برخی از نشانه‌های جدید وجود دارد که باید از آنها اطلاعات یافت:
- SR: کفش‌های دارای رتبه SR روی کف کاشی‌های سرامیکی که با گلیسیرین (یک ترکیب طبیعی مشتق شده از روغن‌های گیاهی یا چربی‌های حیوانی) اشباع شده است، آزمایش داده‌اند.
- Ø: کفش‌های دارای رتبه Ø مطابق این استاندارد آزمایش نشده‌اند، زیرا کفش کفش دارای زیره میخی شکل فلزی است و مناسب محیط‌های دیگر است.
دیگر علایم تخصصی کفش ایمنی
هنگامی که به یک جفت کفش کار یا چکمه جدید نگاه می‌کنید، ممکن است متوجه شوید که علامت‌های بیشتری در بالای رتبه بندی ایمنی کفش وجود دارد. این علامت‌ها معمولاً به شکل حروف هستند که به شما از ویژگی‌های ایمنی اضافی در کنار آنچه برای آن رتبه ایمنی لازم است، اطلاع می‌دهند. علائم اضافی کفش ایمنی برای EN ISO 20345: 2022 به شرح زیر است:
- A: در برابر بارهای الکتریکی ساکن مانند شوک های ساکن محافظت می کند، اما محافظت کامل در برابر قرار گرفتن در معرض وسایل الکترونیکی یا مواد منفجره ارائه نمی‌دهد.
- AN: این نماد مخفف Ankle protection به معنای محافظت از مچ پا است. هنگامی که ضربه 10 نیوتن رخ می‌دهد، نیروی انتقالی نباید از 10 کیلو نیوتن تجاوز کند و هیچ مقدار ضربه‌ای به تنهایی نباید از 15 کیلو نیوتن تجاوز کند.
- C: کفش‌هایی که تقریباً رسانا هستند. مقاومت الکتریکی بین پا و زمین از 0.1 مگا اهم تجاوز نخواهد کرد.
- Cl: عایق در برابر سطوح سرد است. آزمایش در دمای 17 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه با کاهش دما بیش از 10 درجه سانتیگراد انجام شده است.
- CR: رویه‌ای مقاوم در برابر برش را ارائه می‌دهد.
- E: جذب انرژی ناحیه زیره حداقل 20 ژول است.
- FO: مقاوم در برابر نفت و گاز است.
- Hl: عایق در برابر سطوح داغ است. آزمایش در دمای 150 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه با افزایش دما بیش از 22 درجه سانتیگراد انجام می‌شود.
- HRO: مقاوم در برابر تماس با سطوح داغ تا دمای 300 درجه سانتیگراد به مدت 60 ثانیه است.
- M: حفاظت متاتارس برای ضربه‌های تا 100 ژول است.
- P: با میخ 4.5 میلی متری تست شده است. یک زیره فلزی ضد سوراخ ارائه می‌دهد که می‌تواند حداقل 1100 نیوتن فشار را تحمل کند.
- PL: با میخ 4.5 میلی متری تست شده است. یک زیره ضد سوراخ غیر فلزی ارائه می‌دهد که می‌تواند حداقل 1100 نیوتن فشار را بدون جدا شدن لایه‌ها در طول تمام آزمایش‌ها تحمل کند.
- PS: با میخ 3.0 میلی‌متری تست شده است. یک زیره ضد سوراخ غیر فلزی که در طی چهار آزمایش دارای میانگین نفوذ کمتر از 1100 نیوتن نیست.
- SC: سایش سرپنجه را ارائه می دهد.
- WPA: نفوذ و جذب آب (قابل تنفس) را ارائه می‌دهد.
- WR: کفش مقاوم در برابر آب است که یک لایه ضد آب ارائه می‌دهد.
نتیجه گیری
برای خرید کفش ایمنی باید به علائم تخصصی روی کفش دقت داشته باشید تا بتوانید کفشی مناسب با نوع حرفه تان و الزامات آن خریداری کنید. تا زمانی که به خطرات شغلی خود آگاهی کافی نداشته باشید نمی توانید دست به خرید کفش ایمنی مناسبی بزنید. بنابراین توصیه می شود پیش از خرید کفش ایمنی و بررسی علائم نسبت به الزامات حرفه خود آگاه شوید و در مورد علائم تخصصی کفش ایمنی اطلاعات کافی کسب کنید تا با تطبیق دادن این دو با هم بتوانید کفش ایده آلی را خریداری کنید.
منابع:
